De week in Sang is voorbij voor we het goed en wel beseffen (Kom je uit de lucht vallen bij het horen van Sang? Klik dan snel hier: http://www.humasol.be/2017/08/20/de-ronde-van-ghana/). Enkele bus- en trotroritten later zijn we weer op vertrouwd gebied. In Akokoaso loopt de installatie gesmeerd en het enthousiasme van de gemeenschap is voelbaar. Ook hier spreken we mensen aan om hen bij te leren over goed watergebruik en het filteren van water. De mensen reageren vaak verbaasd dat ze de oplossing in hun eigen tuin konden vinden, door de zaden van de moringaboom. Zeker voor de mensen die dichter bij de rivier wonen is dit een verademing. “De magie van de zaden” doet zijn ronde. Proper water voor iedereen, dat zou niet eens een nieuwigheid mogen zijn.

De laatste standpipes afmaken met onze goede vriend Ik.

Ondertussen zijn we klaar voor een tweede – ongeplande – installatie. Met de extra panelen van Akokoaso en een nieuwe pomp kunnen we in Bontodiase een waterput weer in gebruik nemen. Ons verblijf kort af en de tijd dringt, maar wij schrikken niet van wat hard doorwerken. Op twee dagen staat de nieuwe installatie – en wij – te pronken.

COLISO is nog lang niet klaar met het verbeteren van de watervoorziening. De subsidieaanvraag voor volgend jaar is al volop lopende. Om ons steentje nu al bij te dragen, gaan we op bezoek bij Adwafo en Adjobue, de communities die kans maken op hun eigen installatie. Door nu al afstanden en hoogteverschillen te kennen, is het mogelijk een betere budgetschatting te maken. Ook Wasa Saa krijgt een bezoekje. Hun installatie werkt perfect, maar ze willen graag overschakelen op zonne-energie. Dat kunnen wij enkel aanmoedigen.

En dan is het zo ver. Het einde. Afscheid nemen is nooit leuk, maar je kan het wel leuker maken. Een afscheidfeestje kan niet ontbreken en wie feesten zegt, zegt Big Joe. Met al onze nieuwe vrienden trekken we naar onze favoriete pub voor een danske en een pintje. We hebben ook elk onze eigen Ghanese vlag, waarop hun namen niet mogen ontbreken. Dan hebben wij iets om boven ons bed te hangen.

Genieten van onze laatste Big Joe met de locals.

Vlak voor ons vertrek kunnen we nog even met het hele dorp genieten van een heel ander feest. Het is namelijk de gewoonte om na de grote installatiewerken een grote “celebration” te doen met alle mensen van het dorp en met COLISO, maar ook met leden van het parlement. Toespraken, muziek en tussendoor een zot dansje van de aubruni’s, dat kon iedereen wel smaken. Na de wandeling tot één van de waterstandjes is het dan echt tijd om te vertrekken. Nog een laatste keer dag roepen, nog een laatste blik naar ons dorpje. Voorlopig toch, want dat we terug komen, dat staat als een paal boven (drinkbaar) water.

Wist je dat…

  • De Ashantehene (de machtigste man in het traditionele machtsstelsel) en de queen mother nooit man en vrouw zijn? Ze zijn wel familie van elkaar: broer en zus, zoon en moeder, dochter en vader… Wanneer één van hen overlijdt, beslist de ander wie de opvolger zal zijn.
  • Klaas en Midas elk een vaste plaats hebben in hun bed? Klaas links, Midas rechts.
  • Een trotro nooit vertrekt alvorens deze minstens evenveel personen bevat als het aantal zetels? Zo hebben we al eens anderhalf uur gewacht op de laatste persoon.
  • De bussen hier één keer per dag langskomen? Het is dan vaak midden in de nacht en kan gerust twee uur op zich laten wachten.
  • De Ashantehene een voetbankje heeft waar hij zijn voeten op moet leggen als hij bezoek krijgt? Dit krukje voorkomt dat mensen met kwade bedoelingen hem zouden kunnen vervloeken terwijl ze elkaar begroeten.
  • Klaas hoogtevrees heeft, maar dat ook vaak vergeet? Zo was hij vastberaden om de polytanks te kuisen, maar die vastberadenheid verdween al snel toen hij boven op de stelling stond. Gelukkig was er Jolien, die zijn taak overnam.
  • Hoewel Ghana tot 1957 een kolonie van het Verenigd Koninkrijk was, de auto’s hier toch rechts rijden? Als de baan het toelaat tenminste.
  • Het gros van het elektronisch afval van de westerse wereld hier terecht komt? Het wordt verzameld in Agbobloshie, waar het zo goed mogelijk gerecycleerd wordt. Al beperkt zich dat vaak tot het verbranden van afval.
  • Zowel het christendom als de islam wijd verspreid is in Ghana? De twee geloven leven in vrede samen. Daar kunnen wij nog wat van leren.
  • De hoogste berg in de Ghana de Afadjato is, met zijn top op 885m boven de zeespiegel? Wij zijn echter nog hoger geklommen. Hoe dat mogelijk is? Aduadu, de buurman van Afadjato, is 900 m hoog. Deze is niet de hoogste berg van Ghana gezien de top net in Togo ligt.
    Bonus: Vanaf Aduadu heb je een prachtig zicht op de Wli watervallen. Die kwamen Jolien verdacht bekend voor: https://www.youtube.com/watch?v=LaLegF2hAxI

Uitzicht op de Wli watervallen.

  • Van alle Ghanese lekkernijen Klaas absoluut niet kon weerstaan aan de Beaufruts? Het zijn grote zoete bollen, die langs de kant van de weg verkocht werden. Ideaal voor een typische trotro-dag.
  • Het zuidelijke deel van Ghana de voormalige Goudkust is? Goudontginning is nog steeds een van de steunpunten van de economie. Er gebeuren helaas ook heel wat illegale ontginningen, de zogenaamde Galamsey, wat voor zware watervervuiling zorgt.
  • Bij deze ontginning zijn Chinezen vaak betrokken. Zodra we in “goudgebied” kwamen, werden we dan al snel “Chinese” genoemd in plaats van “Aubruni”.
  • Midas in Ghana zijn droomjob heeft gevonden? Trotro-maid (het equivalent van een treinconducteur). Dat heeft hij meermaals mogen uitproberen, met succes. **bla bla bla! Odaodaoda **
  • Klaas echt overal in slaap kan vallen? Zelfs tijdens een van de helste ritten van ons verblijf was hij niet wakker te houden.

Een vertrouwd beeld…

  • Het project van onze Oostenrijkse vrienden ook interessant is? Je kan hen volgen op Facebook: https://www.facebook.com/MUDcafeteria/
  • In Tamale en Sang geen Twi maar Dagbani gesproken wordt? Zo ruilden we aubruni en maatye in voor Selaminga en Deswa (blanke en goedemorgen).
  • Gedurende de acht weken van ons verblijf hebben we slechts twee van de tien regio’s van Ghana niet bezocht. Een stevige prestatie, als je weet dat Ghana tien keer zo groot is dan België.
Humasol